Fotoğraflar

Hakkında çok kısıtlı bilgiye ulaşılabilen, Türkiye mimarisinde modernite ve yerellik arasında bir köprü kuran Seyfi Arkan, mimari tarihimizde “devlet mimarı” ya da “Atatürk’ün mimarı” olarak anılsa da geride bıraktığı yapılar ve mimari üslup ile çok daha derinlikli bir etkiye sahiptir. 1943-1944 yılları arasında tasarladığı ve Silahtarağa Elektrik Santrali’ndeki “ikinci türbin” yapısı (ek santral binası) başta olmak üzere, fabrika sahası içerisindeki çeşitli transformatör yapılarında da imzası olan Seyfi Arkan’a ait fotoğraf koleksiyonumuzu paylaşırken hayatına ve eserlerine bir bakış sunmayı önemli buluyoruz.

Arkan, 1904 yılında İstanbul’un Üsküdar semtinde Osmanlı askerî ve ilmiye sınıflarına mensup bir ailede dünyaya gelmiştir. İlk öğrenimine Kadıköy’deki Fransız Mektebi’nde başlamış, Galatasaray Lisesi’nde orta öğrenimini tamamlamış ve Sanâyi-i Nefîse Mektebi’nde 1924 yılında mimarlık eğitimine başlamıştır. Öğrencilik yıllarından itibaren İdare-i Fenniye’de çalışmaya başlayan ve 1928’de mezun olan Arkan, 1929 yılında kazandığı yarışma sonucu devlet bursuyla Almanya’ya gitmiştir. Daha sonra mimari üslubunda ve yapılarında büyük etkisi olacak modern mimarinin önemli isimlerinden Hans Poelzig’in atölyesinde 3 yıl geçiren Arkan, pratik yanını güçlendirmiştir. 1934 yılında yurda dönmesiyle birlikte kariyerine hızlı bir başlangıç yaparak önce Kültür Bakanlığı’na atanmış, daha sonra da 1935 yılında Güzel Sanatlar Akademisi’nde (günümüzde Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi), Ernst Egli’nin asistanı olarak “şehircilik dersleri” vermeye başlamıştır.

Modern mimarinin yapı üslubu olarak yaygınlaşmasını isteyen ve Türk mimarlarının hizmetini önceleyen Cumhuriyet yönetiminin etkisiyle, bu yıllarda peşi sıra düzenlenen mimari yarışmaları kazanan Seyfi Arkan, 30’lu yaşlarının başında önemli devlet binası projelerini üstlenmiştir. Bu vesileyle Atatürk ile yakınlık kurmuş ve sırasıyla 1935’te Makbule Atadan Köşkü’nü, daha sonra da 1936 yılında Florya Köşkü’nü ve bağlı kompleksin diğer yapılarını ve 1938 yılında Türkiye Tahran Büyükelçiliği Binası’nı yine kazandığı yarışmalar neticesinde projelendirmiştir. Çoğu o dönemki üst düzey bürokratlardan gelen özel yapı isteklerinden oluşan ve kendisine “modernizmin öncüsü” unvanını getiren 1930’lu yılların sonundaki yapılarının ne yazık ki çok azı günümüze ulaşabilmiştir. Türk Himark Plan ve Yapı Müessesi adında bir mimarlık bürosu kuran ve Güzel Sanatlar Akademisi’ndeki şehircilik derslerine devam eden Arkan, 1940’lı yıllarda İkinci Dünya Savaşı’nın ekonomik etkileri ve Atatürk’ün vefatıyla birlikte kamusal projelerine ara vermiş ve şehircilik ve imar planlarına yoğunlaşmıştır.

1938-1956 yılları arasında yazdığı şehircilik raporlarıyla mimarlık kadar şehircilik alanına da yadsınamayacak katkıları olduğu görülen Arkan’ın “çok boyutlu mesleki üretimi”; 1930’larda modern üsluptaki kamusal yapıları ve konut projeleri, 1940’larda Silahtarağa Elektrik Santrali’nde somutlaşan sanayi yapıları, imar planları ve daha sonra da 1950’lerdeki hızlı şehirleşme raporlar ve “ucuz konut projeleri”yle kendini göstermiştir.